Brodziec piskliwy Actitis hypoleucos jest przedstawicielem rzędu siewkowych Charadriformes. Należy do rodziny bekasowatych Scolopacidae z podrzędu bekasowców Limicoli. To jeden z dwóch przedstawicieli rodzaju Actitis; drugim jest zastępujący go w Ameryce Północnej brodziec plamisty Actitis macularius. W starszej literaturze często występuje pod nazwą kuliczek piskliwy, obecnie natomiast coraz częściej używa się formy piskliwiec.

Wygląd: Brodziec piskliwy jest raczej niewielkim ptakiem. Długość ciała mieści się w przedziale 19–21 cm, rozpiętość skrzydeł wynosi 32–35 cm. Waży około 50 g, z tym że najcięższy jest jesienią, kiedy nabiera otłuszczenia niezbędnego do odbycia wędrówki. Ma średniej długości dziób oraz stosunkowo krótkie jak na rodzinę bekasowatych nogi. Wierzch ciała jest jasnobrązowy, spód białawy. Na wierzchu skrzydeł , na pograniczu lotek i pokryw, występuje biały pasek. Cecha ta rzuca się w oczy u ptaka podrywającego się do lotu. Nogi są koloru od zielonkawego do żółtawego.
Chodzący po ziemi piskliwiec sprawia wrażenie przechylonego do przodu, co wynika z dosyć wyraźnej projekcji ogona, który u ptaka w spoczynku jest znacznie dłuższy od złożonych skrzydeł i wydaje się zadarty do góry.

Zachowanie: Po wypłoszeniu lata nisko nad wodą; uderza skrzydłami szybko i płytko. Zazwyczaj przelatuje na nieznaczne odległości. Po wylądowaniu energicznie „kiwa” ogonem. Często zachowuje się tak również w trakcie przerw w żerowaniu, podczas którego szybko biega po błocie lub piasku.
Najczęściej udaje się wypłoszyć jednego osobnika, rzadziej dwa. W okresie wędrówki można obserwować większe zgrupowania piskliwców.

Głosy: Wydaje charakterystyczne i przenikliwe głosy, najczęściej wtedy, gdy spłoszony podrywa się do lotu. Brzmią one jak cłip cłip cłip. W okresie toków odzywa się podobnie, acz głosy te są bardziej przeciągłe i komponują się w rodzaj pieśni, którą można zapisać jako: hididididihihi – titidihiditi itd.

Występowanie na świecie: Gatunek występuje na rozległym obszarze, obejmującym cztery kontynenty: Europę, Azję, Afrykę i Australię. Tereny lęgowe leżą na północ od zwrotnika Raka. Piskliwiec gniazduje w całej Europie, włącznie z Wielką Brytanią i Irlandią; nie występuje jedynie na Islandii. Następnie jego zasięg ciągnie się na wschód przez całą Eurazję, aż do Półwyspu Kamczackiego. Zasiedla północną część Chin oraz Japonię i okoliczne wyspy. Nie obserwuje się go na Półwyspie Koreańskim.
Zimowiska znajdują się na atlantyckim wybrzeżu zachodniej Europy, w regionie śródziemnomorskim i niemal całej Afryce, z wyłączeniem regionu saharyjskiego, gdzie piskliwiec pojawia się tylko w dolinie Nilu. Zimuje także na Madagaskarze, Półwyspie Arabskim, subkontynencie indyjskim, Indochinach i Australii; dociera aż do Tasmanii.

Występowanie w Polsce: Rozmieszczenie stanowisk lęgowych brodźca piskliwego jest nierównomierne, choć gatunek ten występuje – mniej lub bardziej licznie – w całym kraju. Rodzima populacja najchętniej zasiedla doliny dużych rzek wschodniej Polski. Dotyczy to zwłaszcza środkowej Wisły, dolnych Narwi i Bugu oraz środkowej i dolnej Pilicy. Licznie występuje także nad rzekami Karpat oraz nad jeziorami Pomorza i Mazur. W pozostałych miejscach jest obserwowany rzadko i przebywa w dużym rozproszeniu. Zaskakująco niewiele par jak na warunki siedliskowe zasiedla doliny Odry, Warty i Noteci.
Szacuje się, że w Polce do lęgów przystępuje od 1500 do 2000 par. Wielkość ta wydaje się jednak zaniżona. Powodem błędu może być niedoszacowanie liczebności w kluczowych ostojach piskliwca oraz nieuwzględnienie populacji zasiedlającej środowiska marginalne dla tego gatunku. Prawdopodobny jest także wzrost jego liczebności w ostatnich latach. Fakt ten dotyczy zwłaszcza Wisły, gdzie między latami 80. a 90. XX wieku zanotowano trzykrotne zwiększenie liczby ptaków.

Środowisko: Brodziec piskliwy preferuje nieuregulowane doliny dużych rzek. Najwyższe zagęszczenia osiąga w miejscach, gdzie rzeka szeroko rozlewa się w dolinie i rozchodzi na kilka odnóg. Sprzyja mu także obecność wysokich brzegów podmywanych przez nurt oraz występowanie w korycie wysp porośniętych zaroślami wierzbowymi i łęgami. W górach dosyć licznie występuje nad potokami z kamienistym dnem, a na Pomorzu gniazduje na śródleśnych jeziorach. Ponadto może zasiedlać wszelkiego rodzaju zbiorniki wodne o różnej genezie, takie jak: zbiorniki zaporowe, naturalne jeziora, większe starorzecza, stawy rybne oraz mniejsze cieki wodne, nawet o szerokości zaledwie kilku metrów. Według danych literaturowych zagęszczenia na Wiśle wynoszą od 2 do 8,7 par/10 km rzeki. Najwyższe – od 6 do 16 par/10 km rzeki – odnotowano na rzekach Podkarpacia.

Sezon lęgowy: Porę lęgową piskliwiec rozpoczyna tuż po przylocie, na przełomie kwietnia i maja. Po tokach, polegających na charakterystycznym oblatywaniu terytorium, łączy się w pary, które rzadko mieszają się w trakcie sezonu (np. na skutek straty w lęgach). Jest to gatunek raczej monogamiczny, a pary utrzymują się przez kilka lat, co wynika z dużego przywiązania do zajmowanego rewiru.
Po odbyciu kopulacji samica składa cztery białe, gęsto brązowo nakrapiane jaja. Gniazdo to płytki dołek w ziemi, wymoszczony głównie suchą roślinnością. Jest położone w zmiennej odległości od wody, zawsze bardzo dobrze ukryte w roślinności zielnej lub łozowiskach. Składanie jaj rozpoczyna się dość wcześnie. W 2012 r. pierwsze gniazdo z trzema jajami odnaleziono w rezerwacie Wyspy Świderskie już 7 maja. Przy założeniu że piskliwiec składa jedno jajo na dobę, można ustalić początek znoszenia na 5 maja. Gniazdo jest bardzo trudne do znalezienia i zazwyczaj udaje się to przypadkiem. Fakt ten przekłada się na bardzo wysoki jak na ptaka siewkowego sukces lęgowy, który może dochodzić do 90%.
Inkubacja jaj trwa około 20 dni. Ponieważ piskliwiec jest zagniazdownikiem, pisklęta po wykluciu nie są karmione przez rodziców, lecz same poszukują pokarmu w pobliżu gniazda, dopóki nie staną się lotne. W tym czasie są wodzone przez samicę, a samiec pilnuje rewiru. Lotność uzyskują po ok. 3–4 tygodniach.

Pokarm: Pokarm brodźca piskliwego stanowią rozmaite bezkręgowce, wyszukiwane głównie na ziemi w strefie granicznej lądu i wody. Nierzadkie są przypadki żerowania także z dala od wody; ptak penetruje wtedy wszelkie możliwe zakamarki, np. zwalone kłody drzew czy sterty gałęzi oraz roślinność zielną naniesioną przez rzekę przy wyższych stanach wód. Odżywia się owadami, mięczakami (zwłaszcza mniejszymi gatunkami małży, np. groszkówkami, wodnymi ślimakami, takimi jak zatoczki czy żyworódki), pajęczakami, wijami, skorupiakami, pierścienicami i drobnymi kręgowcami.

Wędrówki: Brodziec piskliwy przylatuje do nas w kwietniu, a wyjątkowo już w marcu. W tym okresie spotyka się go w całym kraju, najczęściej w dolinach rzecznych. Nie tworzy koncentracji większych niż kilkadziesiąt osobników. W 2012 r. na warszawskim odcinku Wisły (50 km) szczyt liczebności odnotowano 1 maja – w sumie ok. 150 osobników.
Wyrazistszy jest przelot jesienny, którego szczyt przypada na lipiec i sierpień. Wtedy też widuje się duże zgrupowania tych ptaków, np. 20 lipca 1988 r. na Bugu koło Mołożewa na odcinku 2,5 km stwierdzono 160 osobników. Największa podawana w literaturze koncentracja liczyła około 430 ptaków na Zbiorniku Nyskim.
Brodziec piskliwy to wyjątkowy gatunek, ponieważ jest jednym z nielicznych ptaków siewkowych, którego przelot wyraźniej zaznacza się na śródlądziu niż na wybrzeżu.

Zimowanie: Stwierdzenia zimowe należą do wyjątkowych. W tym okresie zanotowano po kilka obserwacji na Śląsku i w Małopolsce. Pojedyncze pochodzą z Wielkopolski i Pomorza. 8 grudnia 2012 r. zaobserwowano 1 osobnika na Wiśle w Warszawie, na wysokości Młocin. Najprawdopodobniej tego samego ptaka kilkakrotnie widziano w tym miejscu już w listopadzie. Stwierdzenia zimowe z grudnia dotyczą przypuszczalnie spóźnionych migrantów.

Literatura:
Chmielewski S., Chylarecki P., Michalak P., Nawrocki P. 2007. Brodziec piskliwy Actitis hypoleucos [w:] Sikora A., Rohde Z., Gromadzki M., Neubauer G., Chylarecki P. 2007. Atlas rozmieszczenia ptaków lęgowych Polski 1985–2004. Bogucki WN, Poznań.
Dombrowski A., Nawrocki P., Krogulec J., Chmielewski S., Rzępała M. 1994. Awifauna bocznych odnóg Wisły Środkowej w okresie lęgowym. „Notatki Ornitologiczne”, t. 35, z. 1-2.
Hordowski J., Kunysz P. 1991. Ptaki Ziemi Przemyskiej. „Notatki Ornitologiczne”, t. 32, z. 1.
Kruszewicz A.G. 2005. Ptaki Polski, t. 1. Multico, Warszawa.
Message S., Taylor D. 2005. Waders of Europe, Asia and North America. London.
Mitrus C., Kuczborski R., Słupek J. 1998. Jesienny przelot brodźca piskliwego Actitis hypoleucos w dolinie Bugu – dynamika i biometria. „Notatki Ornitologiczne”, t. 39, z. 1.
Sokołowski J. 1979. Ptaki Polski. Warszawa.
Svensson L., Mullarney K., Zetterstrom D., Grant P.J. 2012. Ptaki Europy i obszaru śródziemnomorskiego. Warszawa.
Tomiałojć L., Stawarczyk T. 2003. Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany, t. 1. PTPP „pro Natura”, Wrocław.