Różanka

Autor: Janusz Ligięza    

RóżankaRhodeus sericeus amarus Pallas 1776
Jedna z najmniejszych ryb z rodziny karpiowatych Europy. Maksymalnie dorasta zaledwie do 9 cm. Ma silnie wygrzbiecone ciało, bocznie ścieśnione. Otwór gębowy mały, końcowy. Różanka ma duże cykloidalne (okrągłe) łuski, linia boczna zaznaczona tylko na pierwszych 5-6 łuskach za pokrywami skrzelowymi. Płetwy jasnoszare z pomarańczowym zabarwieniem, stosunkowo duże, dobrze rozwinięte. W okresie tarła płetwa grzbietowa i odbytowa nabierają karminowej barwy z czarną obwódką. W czasie sezonu rozrodczego u samic pojawia się długie, rurkowate pokładełko służące do składania ikry. Grzbiet zielonoszary do ciemnozielonego opalizujący. Boki jasne, srebrzyście połyskujące z wyraźną, kolorową, mieniącą się smugą. Wstęga ta w okresie tarła staje się bardzo dobrze widoczna. Strona brzuszna biała, do kremowo-różowej połyskująca. W okresie tarła samiec przybiera szatę godową. Różanka jest rybą stadną zamieszkującą przybrzeżne partie rzek, starorzeczy, jezior, stawów i kanałów. Chętnie przebywa wśród roślinności wodnej, gdzie znajduje schronienie oraz pokarm. Odżywia się przede wszystkim szczątkami roślin naczyniowych, glonami oraz niewielkimi bezkręgowcami wodnymi. Na szczególną uwagę zasługuje sposób rozmnażania się różanki, ponieważ wykorzystuje do rozrodu małże. Samica za pomocą pokładełka wprowadza ikrę przez syfon wypustowy małża do jego jamy skrzelowej, po czym samiec wydala porcje plemników w okolice syfonu wpustowego. Plemniki zostają wessane wraz z wodą do jamy skrzelowej i tam dochodzi do zapłodnienia. Narybek różanki opuszcza małża po 20-40 dniach. W tym okresie młode rybki osiągają długość 11 mm. Tarło różanki jest rozciągnięte w czasie i trwa od końca kwietnia do lipca.

Różanka jest gatunkiem o bardzo ciekawym i nietypowym rozmieszczeniu. Jej wschodni areał obejmuje dorzecze Amuru oraz rzeki wpadające do morza Japońskiego. Na zachodzie zasiedla wody środkowej Europy. Takie rozmieszczenie, w którym gatunek zasiedla dwa niepołączone ze sobą areały nazywamy rozmieszczeniem dysjunktywnym.

Różanka jest objęta ścisłą ochroną gatunkową. Została umieszczona w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt jako gatunek niższego ryzyka, ale bliski zagrożenia. Znajduje się również na liście gatunków roślin i zwierząt chronionych w ramach Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000 – załącznik II Dyrektywy Siedliskowej.

Różanka (źródło: Wikimedia, fot. Ostjan, licencja CC BY-SA 3.0)

Różanka (źródło: Wikimedia, fot. Ostjan, licencja CC BY-SA 3.0)

Ten opis pochodzi z wirtualnego projektu CHODŹ NAD WISŁĘ, który zrealizowała Fundacja Ja Wisła dzięki dofinansowaniu otrzymanemu z Urzędu Miasta St. Warszawy i wpłat z 1% podatku.

Projekt "Ochrona siedlisk kluczowych gatunków ptaków Doliny Środkowej Wisły
w warunkach intensywnej presji aglomeracji warszawskiej" otrzymał dofinansowanie
z instrumentu Finansowego LIFE+ Wspólnoty Europejskiej oraz ze środków
Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.