Brzana – Barbus barbus L.1758
Ryba bardzo silna, o wydłużonym i wrzecionowatym pokroju. Dorasta do 80 cm długości, osiągając masę ponad 7 kg. Przeważnie jednak nie przekracza 60 cm i 3-4 kg. Głowa duża, masywna. Otwór gębowy dolny otoczony grubymi i mięsistymi wargami. Na górnej wardze dwie pary wąsików. Płetwa grzbietowa wysoka zaopatrzona w jeden twardy i ostry promień z dwoma szeregami ząbków. Płetwa ogonowa głęboko wcięta. Płetwy piersiowe, brzuszne i odbytowa zaokrąglone na tylnej krawędzi. Ciało brzany pokryte jest drobnymi łuskami. Kolor grzbietu ciemnooliwkowy do ciemnozłotego, boki żółte, złotawe. U młodych osobników wyraźne brunatne plamki, blednące wraz z wiekiem. Brzuch jasny. Płetwy szaro-żółte z czerwono-pomarańczowymi smugami. Brzana wybiera na siedliska środkowe odcinki dużych rzek z wartkim nurtem, o twardym piaszczysto-kamienistym, kamienistym bądź żwirowym dnie. Przebywa w głębokiej wodzie w głównej strefie nurtu. Jej stanowiska zlokalizowane są często w wymytych przez wodę rynnach i dołach. Trzyma się blisko ostróg, opasek i główek. Brzana odżywia się przede wszystkim bezkręgowcami wchodzącymi w skład fauny dennej. Do głównych składników jej diety można zaliczyć larwy ochotkowatych, muchówek, chruścików, widelnic, jętek a także mięczaki, kiełże i skąposzczety. Duże brzany nie gardzą narybkiem i ikrą innych gatunków ryb. Brzana jest smakoszem, lubiącym intensywne smaki i zapachy. W przewodzie pokarmowym brzan złowionych w Wiśle w rejonie Warszawy odnajdywano nasiona zbóż, pestki owoców, chrząstki i kości. Wędkarze wiedzą, że najlepszą przynętą brzanę są kostki żółtego sera o intensywnym zapachu.

Brzana przystępuje do rozrodu w okresie od maja do lipca, przy temperaturze wody 15-18°C. Na miejsce tarła wybiera płytkie stanowiska o kamienistym dnie. Przeważnie jednej samicy towarzyszy kilka samców.

Brzana jest rybą bardzo cenioną przez wędkarzy za jej siłę, waleczność, oraz z uwagi na smaczne mięso. Wymiar ochronny dla brzany wynosi 40 cm, okres ochronny trwa od 1 stycznia do 30 czerwca. Dobowy limit połowowy wynosi 3 sztuki.

Ten opis pochodzi z wirtualnego projektu CHODŹ NAD WISŁĘ, który zrealizowała Fundacja Ja Wisła dzięki dofinansowaniu otrzymanemu z Urzędu Miasta St. Warszawy i wpłat z 1% podatku.