Dynamika rzeki i jej wpływ na działalność człowieka

Autor: dr hab. Joanna Angiel    

Wisła, tak jak każda rzeka, jest dynamicznym elementem środowiska geograficznego. Ów dynamizm polega na dużych rocznych wahaniach stanów wody i związanych z tym wahaniach przepływów wody. Ich skutkiem jest zróżnicowanie zasięgu zalewanych obszarów (terenów okresowo zalewanych przez Wisłę, a co za tym idzie – konieczność przystosowania roślin i zwierząt do tego zjawiska.

Także człowiek musiał się z jednej strony do tego dostosować, (np. nie budować domów na obszarach zalewanych), z drugiej zaś, próbował się od tego uniezależniać (np. budował domy na tarasach zalewowych, ale przystosowywał teren oraz sam dom i gospodarstwo do okresowych wylewów rzeki). Na sztucznie usypanym podwyższeniu budował domy tak skonstruowane, że część mieszkalna znajdowała się na piętrze. Także zwierzęta w razie konieczności wprowadzano po specjalnej pochylni na wyżej posadowioną platformę w stajni czy oborze. Niestety, opis ten nie dotyczy polskich domów, tylko domów osadników holenderskich, którzy osiedlali się w dolinie Wisły, dając dobre przykłady koegzystencji z Wisłą i jej dynamiką.

Dynamika Wisły w Warszawie uwidacznia się, gdy ją uważnie obserwujemy, w różnych miesiącach. Na przykład w marcu – kwietniu występują wysokie przepływy. W czerwcu – lipcu notujemy niskie przepływy, gdy w Karpatach nie ma ulewnych deszczów lub wysokie – gdy takie opady się pojawią. We wrześniu – październiku na Wiśle są na ogół niskie przepływy. Tę dynamikę można porównać obrazowo do „oddychania rzeki”. Musimy się z liczyć z tym zjawiskiem, gdyż od niego są uzależnione m.in. ujęcia i pobór wody, plany żeglugi wiślanej itp.

Ten opis pochodzi z wirtualnego projektu CHODŹ NAD WISŁĘ, który zrealizowała Fundacja Ja Wisła dzięki dofinansowaniu otrzymanemu z Urzędu Miasta St. Warszawy i wpłat z 1% podatku.

Projekt "Ochrona siedlisk kluczowych gatunków ptaków Doliny Środkowej Wisły
w warunkach intensywnej presji aglomeracji warszawskiej" otrzymał dofinansowanie
z instrumentu Finansowego LIFE+ Wspólnoty Europejskiej oraz ze środków
Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.