Jeszcze niedawno oficjalna polska nazwa tego gatunku brzmiała mewa pospolita. Było to mylące, ponieważ mewa siwa nie jest pospolitym gatunkiem. W Polsce występuje lokalnie, jest bardzo nieliczna. Pretenduje obecnie do miana jednego z najbardziej zagrożonych gatunków krajowych mewowców. Jest objęta ścisłą ochroną na podstawie rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 12 października 2011 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. 2011 nr 237 poz. 1419). Nazwa tego gatunku została zmieniona na początku 2011 roku. Obecna nazwa jest w dosłownym tłumaczeniem łacińskiej. Łacińskie słowo canus oznacza kolor szary.
Sokołowski w Ptakach ziem polskich podaje także inną nazwę jaka była kiedyś używana w stosunku do tego gatunku: rybitw rybołówek.

Wygląd
Mewa siwa jest średniej wielkości, mniejsza od tak zwanych „dużych mew” (np. mewy srebrzystej), większa od śmieszki. Jest mniej więcej wielkości wrony. Jej długość ciała to 40-45 cm, rozpiętość skrzydeł 110-125 cm. Waży 300-500 g. Ptaki większe pochodzą ze wschodniej Syberii.
Osobniki młodociane w pierwszym roku życia są z wierzchu brunatno-szare, od spodu nakrapiane. Na końcu ogona mają czarny pasek, który tracą w drugim roku życia.
Dorosłe ubarwienie ptaki te zyskują w trzecim roku życia. Stają się wtedy białe z jasnoszarymi, czarno zakończonymi skrzydłami z białym brzegiem. W szacie spoczynkowej tył głowy i kark mają brudno-szaro nakrapiane.
Od podobnie ubarwionej mewy srebrzystej mewę siwą odróżnia przede wszystkim drobniejsza budowa, delikatniejszy dziób i ciemne oko. Jej „wyraz twarzy” wydaje się łagodniejszy. Dziób jest brudno-zielonawo-żółtawy, bez czerwieni. Nogi w podobnej kolorystyce.

Podgatunki
Mewa siwa występuje w 4 podgatunkach. W Polsce występuje podgatunek nominatywny1, L. c. canus, który zasiedla także Islandię, Wyspy Brytyjskie i Europę Środkową, aż po Morze Białe. Podgatunek ten zimuje w Europie, północnej Afryce i Zatoce Perskiej
W naszym kraju może się też pojawiać L. c. henei, gniazdujący w Rosji, aż po północną Syberię, a zimujący w południowo-zachodniej Europie i na wybrzeżach Morza Kaspijskiego i Czarnego. Trzeci podgatunek mewy siwej, L. c. brachyrhynchus występuje w Ameryce Północnej. Czwarty, L. c. kamtschatschensis, z Syberii i wschodniej Azji bywa uznawany za odrębny gatunek.

Występowanie
Mewa siwa najliczniej występuje w północnej części Europy, od Szkocji, po północną Rosję. Na wybrzeżach może tam tworzyć wielotysięczne kolonie. W Europie Zachodniej i Środkowej gniazduje mniej licznie, głównie na wybrzeżach, lokalnie w głębi lądu, gdzie liczniejsza jest zimą i podczas migracji.
Mewa siwa jest gatunkiem związanym przede wszystkim z wybrzeżami mórz, ale w Polsce zasiedla głównie śródlądzie, zwłaszcza doliny rzek. Do połowy lat ’50. sporadycznie gnieździła się w Polsce, głównie nad Bałtykiem i na Mazurach. Po zasiedleniu Wisły pod koniec lat ’50. jej liczebność zaczęła gwałtownie wzrastać, aż do połowy lat ’90., kiedy jej liczebność osiągnęła do 3200-3500 par (z czego około 90% w dolinie Wisły). Najliczniejsza była w dolinie środkowej Wisły (około 3000 par). Od drugiej połowy lat ’90. liczebność tego gatunku spada i obecnie szacowana jest na około 2300-2600 par. Przyczyną spadku liczebności jest niski sukces lęgowy i wysoka śmiertelność dorosłych, głównie w wyniku masowych pojawów krwiopijnych meszek, drapieżnictwa norki amerykańskiej i lisa. Bardzo duży spadek liczebności w koloniach mewy siwej na Wiśle, może być częściowo rekompensowany poprzez zajmowanie innego typu siedlisk np. na zbiornikach przemysłowych. W południowej Polsce na tego typu zbiornikach mewa siwa ma znacznie wyższy sukces lęgowy niż na Wiśle.
Obecnie mewa siwa zasiedla niemal cały kraj, ale nierównomiernie i w rozproszeniu. W głębi lądu kolonizuje wyspy na dużych rzekach, głównie na Wiśle, a czasem większe jeziora lub stawy, żwirownie i wyrobiska kopalni. Kluczowym lęgowiskiem mewy siwej w Polsce jest środkowy odcinek Wisły. Najliczniej gnieździ się na Wiśle między Zawichostem a ujściem Pilicy oraz od ujścia Narwi do Płocka. Wzrost populacji lęgowej następuje jedynie na Śląsku i w Małopolsce, ale na tych obszarach jest jej zaledwie po około kilkadziesiąt – sto par. Zaczyna się pojawiać na pojedynczych stanowiskach na wschodzie Polski. Osobniki nielęgowe spotyka się w niemal całym kraju.

Wędrówki i zimowanie
W okresie wędrówek II-IV i VII-XII mewa siwa pojawia się w całej Polsce. Może wtedy tworzyć duże skupiska, liczące nawet po kilkanaście tys. osobników. Największe koncentracje widywane są nad morzem. Na śródlądziu obserwowano mniejsze grupy, liczące po kilkaset-tysiąc osobników.
Zimuje w całej Polsce, najliczniej na wybrzeżu. U nas zimują przede wszystkim mewy siwe z północy i wschodu, a nasze najczęsciej odlatują na wybrzeża morskie Południowej i Zachodniej Europy.
W Zatoce Gdańskiej, głównie w ujściu Wisły, zimą przebywa ok. 7000 osobników tego gatunku. Jest tam najliczniejsza wśród mew. Jej liczebność w Polsce waha się zimą w zależności od warunków pogodowych. W czasie surowych zim na śródlądziu wykazywano do ok. 7 tys. ptaków, okresie zim łagodnych – nawet 26 tys. osobników. Na śródlądziu najliczniej zimuje nad dużymi rzekami, w rejonie dużych miast, koncentracje po kilka, a czasem kilkanaście tys ptaków. Najwieksze koncentracje na śródlądziu odnotowano na Śląsku na zbiorniku Dzierżno duże k. Gliwic.

Biologia i ekologia gatunku
Mewa siwa chętnie żywi się owadami i innymi bezkręgowcami (np. raki, małże), odpadkami spożywczymi, rybami. Zjada prawie wyłącznie chore lub martwe ryby, ponieważ nie potrafi nurkować i jest dość powolna. Poluje na niewielkie zwierzęta kręgowe (żaby, myszy itp.), plądruje gniazda. Często wraz ze śmieszkami żeruje na świeżo zaoranych polach zbierając pędraki i inne małe zwierzęta. Kruszewicz opisuje obserwację mew siwych żerujących na owocującej czereśni.

Mewy siwe często gnieżdżą się na rzecznych wyspach, w koloniach śmieszek. Zazwyczaj zajmują w nich peryferyjne miejsca, a kiedy ich liczebność wzrasta, na wyspach osiedlają się także mewy srebrzyste. Następnie śmieszek zaczyna ubywać. W Polsce gniazda mew siwych budowane są w skupiskach po kilka lub nawet pojedynczo. W innych rejonach, nad morzami, mewy siwe tworzą nawet wielotysięczne kolonie. Mewa siwa unika budowania gniazda na nagim piasku. Preferuje miejsca z kępową lub łanową roślinnością zielną, ale ponieważ przywiązuje się do miejsc gniazdowania, to pozostaje w nich także wtedy, gdy roślinność się zmienia (np. teren porasta krzewami). Gniazda lokuje najczęściej blisko wody, na ziemi, rzadziej na pniach, gałęziach na brzegach lub nad wodą. Sporadycznie (np. gdy jej wyspa jest zalana podczas bardzo wysokiego stanu wody w rzece) buduje gniazda na drzewach. Gniazda różnią się w zależności od podłoża. Na terenach podmokłych są wysokie i solidne, ale na piasku mogą być zbudowane z bardzo małej ilości budulca. W Europie spotyka się także mewy siwe gniazdujące na dachach budynków. W Głogowie na Dolnym Śląsku ptaki tego gatunku zbudowały gniazda na bramkach trakcji kolejowej nad Odrą.

Na lęgowiskach mewa siwa pojawia się w końcu marca lub w kwietniu, przeważnie parami. Wkrótce zaczynają się toki i wybór miejsc na gniazda. Sokołowski pisze, że toki różnią się szczegółami w zależności od warunków i indywidualnych osobników. W czasie toków jeden lub kilka ptaków odłącza się od gromady. Tokując biegają dookoła z wyciągniętą do przodu szyją i głową tuż nad ziemią. Przysiadają, udają, że skubią trawę. Po tym symbolicznym zbieraniu materiału na gniazdo pozostałe mewy krzyczą. Samica siada coraz częściej na ziemi, samiec skubie trawę i rzuca ją za siebie. Krótko przed znoszeniem jaj samica żebrze o pokarm, a samiec wypluwa przed nią przyniesioną zdobycz.

Samica składa 1-3 jaja (zazwyczaj 3). ubarwione typowo dla jaj mew: oliwkowo-brązowe lub zielonkawe z nieregularnymi cętkami i kreskami. Jaja wysiadują na zmianę oboje rodzice, przez 24-26 dni. Czasem wysiadywanie zaczyna się już od pierwszego jaja, czasem dopiero od trzeciego. Pisklęta dostają pokarm od rodziców, którzy wypluwają go przed nimi. Po około 5 tygodniach młode stają się lotne. Z początkiem lipca dorosłe i młode ptaki opuszczają legowiska. Zdolne do rozmnażania są dopiero ptaki trzyletnie, ale sukces lęgowy osiągają zazwyczaj jeszcze później, w wieku 5 lat. Mogą żyć ponad 20, a może nawet 30 lat.

Literatura:
Jonsson L. 2006. Ptaki Europy i obszaru śródziemnomorskiego. Muza S.A., Warszawa.
Kruszewicz A. 2005. Ptaki Polski. t.1. Multico O. W., Warszawa.
Neubauer G.. 2011. Monitoring populacji ptaków Polski w latach 2008-2009. Biuletyn Monitoringu Przyrody 8/1.
Sikora A., Rohde Z., Gromadzki M., Neubauer G., Chylarecki P. (red.). 2007. Atlas rozmieszczenia ptaków lęgowych Polski 1985-2004. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
Sokołowski J. 1970. Ptaki ziem polskich. t. 2. PWN, Warszawa.
Tomiałojć L., Stawarczyk T. 2003. Awifauna Polski. t. 1. PTPP „pro Natura”, Wrocław.
http://isap.sejm.gov.pl/