Park Młociński

Autor: prof. Maciej Luniak    

Park Młociński rozciąga się 1 km wzdłuż lewobrzeżnego tarasu zalewowego Wisły, między Młocinami a granicą Warszawy z Burakowem w gminie Łomianki. Jego obszar (ok. 95 ha) wyznaczają ulice Pułkowa, Papirusów i Parkowa oraz wał i skarpa tarasu zalewowego Wisły. Teren ten bywa niesłusznie nazywany Lasem Młocińskim, bowiem kompleks leśny o tej nazwie znajduje się po drugiej stronie ulicy Pułkowej, w znacznym oddaleniu od Wisły.
Park Młociński składa się z dwóch jednostek krajobrazowych, różniących się też sposobem użytkowania. Główną jego część stanowi kompleks leśny przylegający do tarasu wiślanego, natomiast od strony wschodniej przy ul. Papirusów jest rozległa łąka, w większości mająca status niedostępnego dla publiczności użytku ekologicznego, z wydzieloną przestrzenią zagospodarowaną jako miejsce piknikowe.
Obecne założenie parkowe powstało w końcu XVIII w. według projektu Szymona B. Zuga, jako ogród i zwierzyniec rezydencji saskiego ministra Henryka Brühla, zachowanej do dziś przy pobliskiej ul. Muzealnej.

Opuszczony i ulegający destrukcji pałac Bruhla jest wpisany do rejestru zabytków, fot. Ewa Kominek

Opuszczony i ulegający destrukcji pałac Bruhla jest wpisany do rejestru zabytków, fot. Ewa Kominek

W drugiej połowie XIX w. Park uległ zaniedbaniu, część drzewostanu wycięto i wypasano tu bydło. W 1907 r. teren przejęło miasto, z przeznaczeniem dla podmiejskiej rekreacji. Cieszył się on popularnością wśród mieszkańców Warszawy, którzy przybywali tu m.in. autobusami i statkami wiślanymi.
Również obecnie Park Młociński, wyposażony w udogodnienia rekreacyjne, jest licznie odwiedzany przez publiczność lokalną i z całego miasta. Dojeżdżający tu samochodem mogą go zostawić na parkingu przy łączce piknikowej, natomiast wjazd do samego Parku jest dozwolony tylko dla rowerów; urządzono tu m.in. specjalną ścieżkę na wale wiślanym.
Park Młociński, wraz z łączącym się z nim zielonym pasem nadrzecznym, ma wysokie wartości przyrodnicze; m.in. jest jednym z głównych korytarzy ekologicznych i rezerwuarów bioróżnorodności Warszawy.

Łąka
Ten teren (ok. 6 ha), znajdujący się między ul. Papirusów a głównym kompleksem leśnym Parku, jest rozległą łąką w malowniczym otoczeniu alei lipowej i ściany lasu. Jej fragment (1 ha) został urządzony jako miejsce piknikowe z licznymi stołami, paleniskami ognisk, urządzeniami do zabaw dziecięcych i pobliskim parkingiem. Natomiast główną część (5 ha) łąki wydzielono w 2002 r. jako użytek ekologiczny o mylącej nazwie „Przy Lesie Młocińskim” (w rzeczywistości chodzi o Park Młociński). Celem nadania jej statusu ochronnego było zachowanie piękna krajobrazu, z pięcioma malowniczymi kępami drzew. Wstęp tutaj jest zabroniony, ale łąkę można oglądać z platformy zapewniającej amfiteatralną perspektywę widokową.
Poza aspektem krajobrazowym łąka ma też wartość przyrodniczą, zwłaszcza odkąd niedawno zaprzestano jej intensywnego koszenia. Zróżnicowanie nasłonecznienia, wilgotności i gleb stwarzają tu warunki do rozwoju różnorodnej roślinności łąkowej. Kwietną ozdobą są m.in. rzeżucha łąkowa, jaskier ostry, wyka ptasia czy chaber łąkowy. Na nasłonecznionych stokach przy ogrodzeniu występują gatunki charakterystyczne dla terenów suchych, np. jastrzębiec kosmaczek, bylica polna czy przetacznik kłosowaty. W rozrzuconych na łące kępach zadrzewień dominują lipa drobnolistna, dąb szypułkowy, brzoza brodawkowata i świerk pospolity. W zadrzewieniach i w ich pobliżu rosną grzyby, m.in. twardzioszek przydrożny, czubajka kania oraz koźlarze – czerwony i babka.
W faunie łąki ozdobą i wartością przyrodniczą są liczne motyle. Spotkać tu można m.in. kilka gatunków rusałek (admirał, pokrzywnik, osetnik, żałobnik), bielinki, modraszki, latolistka cytrynka i inne. W nocy i o świcie na łąkę przychodzą sarny, dla których postawiono paśnik, a także dziki oraz lisy polujące tu na norniki. Kępy drzew na łące, niedostępne dla ludzi i psów, są ostojami zwierząt. Gniazduje w nich ok. 10 gatunków ptaków, a szereg innych zalatuje. Wśród lęgowych są np. bażant, sikory, kos, dzwoniec, rudzik oraz pokrzewki – kapturka i piegża.

Część leśna
Znaczną większość (ok. 85 ha) obszaru Parku Młocińskiego zajmuje kompleks leśny o zróżnicowanym składzie drzewostanów. Cały teren został urządzony pod kątem rekreacji – są tu wygodne aleje spacerowe z ławkami, miejsce piknikowe, plac zabaw dziecięcych i plansze służące edukacji przyrodniczej. Jednak główna przestrzeń lasu zachowuje naturalny charakter i jest ostoją bogatej przyrody.

Aleja spacerowa I dziupla dzięcioła czarnego (fot. R.Szmit)

Aleja spacerowa I dziupla dzięcioła czarnego (fot. R.Szmit)

Aleja spacerowa I dziupla dzięcioła czarnego (fot. R.Szmit)

Aleja spacerowa I dziupla dzięcioła czarnego (fot. R.Szmit)

Podmokłe obniżenie w środkowej części, dawniej zalewane przez Wisłę, porasta zespół leśny (łęg olszowy) z olszą czarną, jesionem, wierzbą i dębem. Są tu rowy odpływowe zasilające oczko wodne, będące pozostałością zanikłego zbiornika – Suchego Stawu. Powyżej tego obniżenia są drzewostany z dominacją starodrzewu sosnowego w wieku ponad 100 lat, z licznymi dębami i klonem (grądy wilgotny i świeży). Na pasie wydmowym wzdłuż ul. Pułkowej dominują średniowiekowe drzewostany sosnowe o charakterze borowym, z domieszką dębu, brzozy i jałowca. Środkową częścią Parku, prostopadle do Wisły, biegnie rów dawnego Kanału Młocińskiego, obecnie zupełnie wyschniętego.
Niedawna (2002 r.) inwentaryzacja ornitologiczna Parku Młocińskiego wykazała gniazdowanie w jego leśnej części ok. 36 gatunków ptaków, wśród których najliczniejszy jest szpak, zamieszkujący tu dziuple i rozwieszone skrzynki lęgowe, zięba, kos, rudzik, pokrzewka kapturka oraz sikory – bogatka i modra. Jest to również ostoja lęgowa 4–5 gatunków dzięciołów; nieregularnie gniazdują też rzadkie w Warszawie krogulec, myszołów i kruk. Stałymi mieszkańcami są sarna, dzik, lis, kilka gatunków nietoperzy, zachodzą tu także łosie wędrujące wzdłuż Wisły.

Jeziorko na Młocinach (fot. R.Szmit)

Jeziorko na Młocinach (fot. R.Szmit)


Taras zalewowy Wisły

Pas tarasu zalewowego Wisły nie jest zaliczany do Parku, ale pod względem przyrodniczym oba te tereny, rozgraniczone wałem przeciwpowodziowym i skarpą, mają pełną łączność ekologiczną. W bezpośrednim sąsiedztwie Parku taras ten porośnięty jest drzewostanem i zaroślami o cechach łęgu wierzbowo-topolowego. Gęsta roślinność, liczne powalone pnie drzew, oczka wodne oraz ciągnące się wzdłuż całego terenu starorzecze Wisły (Łacha Młocińska) nadają mu naturalny charakter, sprzyjający bytowaniu bogatej fauny. Jest to stała ostoja dzika, sarny, bobra i wydry, a jesienią i zimą – bielika. Wiosną można tu słuchać koncertu licznych słowików, które w Warszawie stały się już rzadkością. Atrakcjami ornitologicznymi tego terenu jest też gniazdowanie takich ptaków jak pokrzywnica, strumieniówka, pokrzewki – gajówka i cierniówka, remiz, sikora uboga, raniuszek i wilga.

Więcej o przyrodzie Parku Młocińskiego
Chojnacki J., Kozłowska A. 2010 i 2013. Główne typy roślinności. W książce: Luniak M. (red.). Przyroda Bielan warszawskich. Muzeum i Instytut Zoologii PAN, Warszawa, ss. 98-115.
Luniak M., Wojtatowicz J. 2010 i 2013. Zespoły przyrodniczo-krajobrazowe i teren użytku ekologicznego. W książce jw., ss. 250-251.

Projekt "Ochrona siedlisk kluczowych gatunków ptaków Doliny Środkowej Wisły
w warunkach intensywnej presji aglomeracji warszawskiej" otrzymał dofinansowanie
z instrumentu Finansowego LIFE+ Wspólnoty Europejskiej oraz ze środków
Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.