Port Żerański

Autor: Zdzisław Smoliński    

Port Żerański

W 1919 r. rozpoczęto budowę Kanału Żerańskiego (Kanału Obwodowego) z Portem Żerańskim. Prace przerwano w 1920 r. i do II wojny światowej już ich nie wznowiono. W 1948 r. powrócono do projektu budowy portu. Port żeglugi śródlądowej otwarto w 1963 r. Jest położony nad Kanałem Żerańskim, łączącym Jezioro Zegrzyńskie z Wisłą. Port Żerański wraz z otoczeniem zajmuje obszar około 260 ha. Jest położony w dzielnicy Białołęka, przy Elektrociepłowni „Żerań”, przy wylocie Kanału Żerańskiego do Wisły. Był wyposażony w urządzenia zapewniające bezpieczny postój i obsługę statków. Basen portowy posiadał nadbrzeża przeładunkowe służące ongiś do rozładunku żwiru i piasku wydobywanego z Narwi. Od 1972 r. to tu głównie odbywał się przeładunek żwiru, piasku i innych kruszyw dla potrzeb położonych w pobliżu Zakładów Prefabrykacji „Faelbet” (dziś już nieistniejąca fabryka elementów budowlanych). Ważnym obiektem wodnym w porcie jest śluza komorowa im. Tadeusza Tillingera. Została zbudowana w 1959 r. i była wówczas najnowocześniejszą śluzą na świecie. Wymiary komory śluzy wynoszą: wysokość 85 m, szerokość 12 m i długość 104 m. Po wybudowaniu zapory w Dębe, Kanał Żerański stanowi dziś jedyne połączenie wodne Wisły z Bugiem i Narwią. Śluza wyrównuje kilkumetrową różnicę poziomów wody między rzekami, co umożliwia swobodne przepływanie obiektów pływających z Jeziora Zegrzyńskiego do Wisły, i odwrotnie. Port Żerański pełnił też funkcję portu zimowego. Prace przeładunkowe w porcie zakończyły się w 1989 r.
Obecnie przy śluzie mieści się siedziba Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie i Przedsiębiorstwo Budownictwa Wodnego S.A

Projekt "Ochrona siedlisk kluczowych gatunków ptaków Doliny Środkowej Wisły
w warunkach intensywnej presji aglomeracji warszawskiej" otrzymał dofinansowanie
z instrumentu Finansowego LIFE+ Wspólnoty Europejskiej oraz ze środków
Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.