Szczupak

Autor: Janusz Ligięza    

SzczupakEsox lucius L. 1758
To jedna z najbardziej rozpoznawalnych ryb w polskich wodach. Osiąga długość do 150 cm i masę ciała ponad 20 kg. Ma silnie wydłużone ciało przypominające kształtem torpedę. Przesunięta daleko ku tyłowi płetwa grzbietowa i odbytowa powoduje, że szczupak jest idealnie przystosowany do błyskawicznych ataków na swoją zdobycz, którą są przede wszystkim inne ryby. Płetwa ogonowa rozwidlona. Duża głowa, uformowana w kształcie klina, nadaje szczupakowi jeszcze bardziej opływowy kształt. Szeroki otwór gębowy, uzbrojony w długie i ostre zęby, praktycznie uniemożliwia ucieczkę zdobyczy. Łuki skrzelowe, kości podniebienne oraz język są również silnie i gęsto uzębione. Zęby są zespolone z kośćmi za pomocą tkanki łącznej, co powoduje łatwe ich wypadanie. Na miejscu utraconych zębów szybko wyrastają nowe. Ubarwienie szczupaka umożliwia mu doskonałe maskowanie. Jest bardzo zmienne, uzależnione od charakteru zamieszkiwanej wody. Grzbiet może być brązowy lub zielonkawy, boki jaśniejsze z ciemnymi poprzecznymi plamami. Na głowie podłużne smugi. Brzuch białawy do żółtawego. Płetwy grzbietowa, ogonowa i odbytowa z nieregularnymi ciemnymi plamami. Szczupak zasiedla wody rzek i jezior strefy klimatu umiarkowanego Europy, Azji i Ameryki Północnej. Występuje w dopływach Morza Północnego i Bałtyckiego, Morza Azowskiego, Czarnego, Kaspijskiego oraz Jeziora Aralskiego, na Kaukazie i w Azji Mniejszej. Zamieszkuje również słonawe wody Bałtyku. Zajmuje stanowiska wśród bujnej roślinności wodnej, gdzie zaczaja się w bezruchu na swą zdobycz. W pierwszym okresie życia odżywiają się zooplanktonem, ale bardzo szybko zaczynają polować, najpierw na bezkręgowce i larwy ryb, później na ryby. Ryby są głównym pokarmem dorosłych szczupaków, chociaż nie gardzą żabami, a po osiągnięciu dużych rozmiarów także młodymi ptakami wodnymi oraz niewielkimi ssakami.

Rozród szczupaka odbywa się wczesną wiosną – od lutego do maja. Tarliska znajdują się na płytkich, zalanych wiosennym przyborem łąkach, dlatego dla biologii tego gatunku niezmiernie ważne jest połączenie rzeki z doliną zalewową. W czasie tarła jednej dużej samicy towarzyszy z reguły kilka mniejszych od niej samców. Ikra o średnicy około 3 mm jest kleista i mocno przykleja się do podwodnej roślinności.

Szczupak jest rybą bardzo chętnie łowioną przez wędkarzy. Jej wymiar ochronny wynosi 50 cm, limit dziennego połowu 3 sztuki. Okres ochronny trwa od 1 stycznia do 30 kwietnia.

Szczupak (źródło: Wikimedia, fot. Georg Mittenecker, licencja CC BY-SA 3.0)

Szczupak (źródło: Wikimedia, fot. Georg Mittenecker, licencja CC BY-SA 3.0)

Ten opis pochodzi z wirtualnego projektu CHODŹ NAD WISŁĘ, który zrealizowała Fundacja Ja Wisła dzięki dofinansowaniu otrzymanemu z Urzędu Miasta St. Warszawy i wpłat z 1% podatku.

Projekt "Ochrona siedlisk kluczowych gatunków ptaków Doliny Środkowej Wisły
w warunkach intensywnej presji aglomeracji warszawskiej" otrzymał dofinansowanie
z instrumentu Finansowego LIFE+ Wspólnoty Europejskiej oraz ze środków
Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.